Η νευρική ανορεξία, όπως και η νευρική βουλιμία, ανήκει στις διατροφικές διαταραχές και χαρακτηρίζεται από:
- Άρνηση του ατόμου να διατηρήσει το σωματικό του βάρος πάνω από το ελάχιστο του μέσου όρου για την ηλικία και το ύψος του.
- Συνεχής φόβος αύξησης βάρους ή τάσης αύξησης βάρους, παρότι το βάρος του ατόμου είναι κάτω του φυσιολογικού.
- «Ενόχληση» στον τρόπο με τον οποίο το άτομο βλέπει τον εαυτό του, για παράδειγμα, θεωρεί ότι όλο ή μέρος του σώματός του είναι υπέρβαρο, παρότι το βάρος του είναι κάτω από το φυσιολογικό.
- Μη-φυσιολογικοί κύκλοι εμµήνου ρύσεως (πολύ συχνή εμφάνιση ή απουσία αυτών).
Η ηλικία εμφάνισης της ανορεξίας είναι συνήθως η αρχή ή το τέλος της εφηβείας, παρά το γεγονός ότι μπορεί επίσης να αρχίσει στην ενήλικη ζωή, ειδικά όταν η έναρξη σχετίζεται με ένα αγχωτικό γεγονός της ζωής, όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, της γεωγραφικής μετεγκατάστασης, ο γάμος, η γέννηση ενός παιδιού. Σημειώνεται ότι η νευρική ανορεξία εμφανίζεται σε ποσοστό μεταξύ 0,5% και 1% των εφήβων κοριτσιών και, γενικότερα, 10 έως 20 φορές συχνότερα στις γυναίκες από ότι στους άνδρες (DSM-V).
Καθορισμός τύπου
- Περιοριστικός τύπος: κατά τη διάρκεια του τρέχοντος επεισοδίου της νευρικής ανορεξίας ο ασθενής δεν έχει τακτικά επεισόδια πολυφαγίας ή συμπεριφορά κάθαρσης (πρόκληση εμετού, χρήση καθαρτικών, κατάχρηση υπακτικών ή ενεμάτων).
- Επεισόδια πολυφαγίας – καθαρτικός τύπος: κατά τη διάρκεια του τρέχοντος επεισοδίου της νευρικής ανορεξίας το άτομο έχει τακτικά επεισόδια πολυφαγίας ή συμπεριφορά κάθαρσης (πρόκληση εμετού, χρήση καθαρτικών, κατάχρηση υπακτικών ή ενεμάτων).
Συμπτώματα
Οι εκδηλώσεις της νευρικής ανορεξίας ταξινομούνται συνοπτικά στις παρακάτω κατηγορίες:
- Επαναλαμβανόμενα επεισόδια υποσιτισμού, δηλαδή, η ποσότητα τροφής που λαμβάνει ο ασθενής είναι κατά πολύ λιγότερη από αυτή που λαμβάνει ένας υγιής άνθρωπος κατά τη διάρκεια παρόμοιας χρονικής περιόδου και παρόμοιων συνθηκών.
- Επαναλαμβανόμενη, μη ορθή αντισταθμιστική συμπεριφορά με στόχο την αποφυγή αύξησης βάρους, όπως προκλητοί εμετοί, κατάχρηση καθαρτικών, διουρητικών, υποκλυσμών ή άλλων φαρμάκων, νηστεία ή υπερβολική άσκηση.
- Ο υποσιτισμός και οι διάφορες αντισταθμιστικές συμπεριφορές λαμβάνουν χώρα καθημερινά για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
- Η αυτοεκτίμηση επηρεάζεται λανθασμένα από τη μορφή του σώματος και το βάρος.
Επιπλοκές
Η νευρική ανορεξία χαρακτηρίζεται από έναν σημαντικό αριθμό επιπλοκών, μερικές από τις οποίες είναι απειλητικές για τη ζωή του ατόμου. Συγκεκριμένα, οι επιπλοκές περιλαμβάνουν:
- Καρδιολογικές επιπλοκές: είναι πολύ συνηθισμένες στους ασθενείς που πάσχουν από ανορεξία. Συνήθεις επιπλοκές είναι, επίσης, η υπόταση και η ζάλη, ωστόσο, αυτές οι επιπλοκές αφορούν κυρίως τη βραδυκαρδία. Παρουσιάζονται αρρυθμίες και χαμηλός αριθμός σφυγμών, ενώ μετά την πρόκληση εμετού μπορεί να παρουσιαστεί ταχυκαρδία.
- Παρατηρείται αναιμία και έλλειψη σιδήρου.
- Αμηνόρροια: Η διαταραχή αυτή οδηγεί σε οστεοπόρωση με αποτέλεσμα κατάγματα των σπονδύλων αλλά και των μακρών οστών (ισχία).
- Οστική απώλεια: Κατάσταση που ομοίως οδηγεί σε κατάγματα και οστεοπόρωση.
- Ψυχοσωματικές επιπλοκές: Οι βιοχημικές αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα επηρεάζουν τον τρόπο σκέψης με αποτέλεσμα να επηρεάζουν, κατ’επέκταση, τόσο τον συναισθηματικό τομέα του ασθενούς όσο και την συμπεριφορά του. Αυτό σημαίνει πως ο ανορεκτικός ασθενής έχει μία ψευδή εικόνα για το σώμα του με αποτέλεσμα, σταδιακά, οι ασθενείς να παρουσιάζουν συμπτώματα κατάθλιψης και υστερίας.
- Ανωμαλίες του παχέος εντέρου: Εμφανίζεται δυσκοιλιότητα, λόγω της πρόκλησης εμετών, αλλά και διαρροϊκές κενώσεις, λόγω της χρήσης καθαρτικών.
- Προβλήματα στα δόντια: Αναπτύσσονται λόγω της συχνής πρόκλησης εμετών, δηλαδή, προσβολή του οδοντικού σμάλτου, υποχώρηση των ούλων, τερηδόνα, απασβέστωση κ.λπ.
- Προβλήματα στο στομάχι: Εμφανίζονται λόγω του γεγονότος ότι το στομάχι παραμένει πολλές ώρες άδειο, με αποτέλεσμα να εκκρίνονται μεγάλες ποσότητες γαστρικού υγρού. Οφείλονται, επίσης, στις ελάχιστες ποσότητες φαγητού που προσλαμβάνονται σε ακανόνιστα χρονικά διαστήματα, καθώς και στην κατόπιν αυτού πρόκληση εμετού.
Αίτια νευρικής βουλιμίας και νευρικής ανορεξίας
Αν και οι ακριβείς αιτίες για την εμφάνιση των διατροφικών διαταραχών παραμένουν ασαφείς, αναγνωρίζονται μερικοί παράγοντες που δυνητικά διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αιτιοπαθογένειά της, όπως:
- Ψυχολογικοί παράγοντες: εντοπίζονται δυσκολίες στην αυτοεκτίμηση και την αποτελεσματική αυτορρύθμιση. Ωστόσο, είναι δύσκολο να οριστεί προνοσολογική κατάσταση, η οποία προδιαθέτει τα άτομα να αναπτύξουν κατόπιν διατροφικές διαταραχές όπως η βουλιμία.
- Ψυχοδυναμικοί παράγοντες: Οι βουλιμικοί ασθενείς πάσχουν από μειωμένο έλεγχο του υπερεγώ και τη δύναμη του εγώ, σε σχέση με τους ανορεκτικούς ασθενείς.
- Κοινωνικο-μορφωτικοί παράγοντες: Η υπερβολική φροντίδα ως προς την εξωτερική εμφάνιση και η υπερβολική ενασχόληση με τη λεπτή σωματική φιγούρα φαίνεται ότι είναι εξαιρετικά σημαντική για τη νευρική ανορεξία αλλά και για τη νευρική βουλιμία.
- Γενετικοί παράγοντες: παρότι δεν έχουν ταυτοποιηθεί κληρονομούμενα σχήματα, μία οικογενής προδιάθεση φαίνεται να ευθύνεται για την ανάπτυξη των διατροφικών διαταραχών.
Θεραπεία νευρικής βουλιμίας και νευρικής ανορεξίας
Η νευρική βουλιμία και η νευρική ανορεξία αποτελούν πολύ σοβαρές διατροφικές διαταραχές. Για την αντιμετώπισή τους απαιτείται η συνεργασία όλων των εμπλεκομένων με τον ασθενή ατόμων, δηλαδή, της οικογένειας και του φιλικού περιβάλλοντος, οι οποίοι μαζί με τον ειδικό επιστήμονα θα δρομολογήσουν την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει ψυχοθεραπεία, γνωσιο-συμπεριφοριστική θεραπεία, ομάδες αλληλοβοήθειας και υποστήριξης και πιθανή φαρμακευτική αγωγή.
